Vai trò của tổ khuyến nông cộng đồng thực hiện Đề án 1 triệu héc-ta lúa

Các mô hình điểm cho thấy, chi phí sản xuất giảm, chất lượng gạo nâng cao, thu nhập của người dân được cải thiện và giảm đáng kể lượng phát thải khí nhà kính.

Là vùng trọng điểm sản xuất lúa của nước ta nhưng những năm qua khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đang đối mặt với nhiều thách thức bởi xâm nhập mặn, hạn hán, suy giảm chất lượng đất... Bên cạnh đó, việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học khiến chi phí sản xuất tăng, suy giảm môi trường đất và nước, gia tăng phát thải khí nhà kính.
Vì vậy, Đề án phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 (Đề án) mà trọng tâm là ứng dụng đồng bộ khoa học-kỹ thuật giúp giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn gắn với liên kết để bảo đảm tiêu thụ ổn định và tăng thu nhập cho người nông dân.
Trung tâm Khuyến nông quốc gia cho biết, qua hơn một năm triển khai ở 7 mô hình thí điểm cấp trung ương, kết quả bước đầu cho thấy mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải mang lại những lợi ích rõ rệt cả về kinh tế và môi trường. Cụ thể, chi phí sản xuất giảm từ 8,2-24,2% do giảm 30-50% lượng giống, 1-4 lần phun thuốc bảo vệ thực vật, 30-40% lượng nước tưới và tiết kiệm từ 30-70 kg phân bón/ha; đồng thời, năng suất tăng 2,4-7%, giúp nâng cao thu nhập thêm 12-50% so với canh tác truyền thống. Quan trọng hơn, mô hình đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính trung bình từ 2-12 tấn CO2 tương đương/ha. Đáng chú ý, lúa thu hoạch được các doanh nghiệp cam kết bao tiêu với giá cao hơn 200-300 đồng/kg, tạo động lực mạnh mẽ cho nông dân tham gia.
Trong những thành công đó, các tổ khuyến nông cộng đồng đã thể hiện vai trò là lực lượng bám ruộng, bám dân và là mắt xích quan trọng hiện thực hóa các mục tiêu của Đề án. Đến nay, cả nước đã thành lập 5.167 tổ khuyến nông cộng đồng với hơn 47.000 thành viên tại 57 địa phương. Lực lượng khuyến nông các địa phương vùng triển khai Đề án đã hướng dẫn người dân áp dụng kỹ thuật sạ cụm, sạ hàng, sạ bằng thiết bị bay không người lái, tưới ngập khô xen kẽ, sử dụng phân hữu cơ, sinh học, quản lý dịch hại tổng hợp, quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp.
Lực lượng khuyến nông cũng hỗ trợ tư vấn thành lập, kiện toàn, nâng cao năng lực quản lý cho các tổ hợp tác, hợp tác xã; đồng hành cùng chính quyền cấp địa phương xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị. Đồng thời, lực lượng này còn là cầu nối giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp trong ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm; phổ biến chính sách, hỗ trợ các thủ tục về truy xuất nguồn gốc, mã vùng trồng; tuyên truyền, nâng cao nhận thức của nhân dân về sản xuất lúa gạo phát thải thấp; hướng dẫn người dân, hợp tác xã áp dụng nhật ký điện tử, sử dụng phần mềm giám sát phát thải khí nhà kính và tiêu thụ sản phẩm qua sàn thương mại điện tử; phối hợp các hợp tác xã, tổ hợp tác và doanh nghiệp xây dựng các vùng chuyên canh lúa chất lượng cao, bảo đảm tiêu chuẩn xuất khẩu.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hậu Giang, thực hiện Đề án 1 triệu héc-ta lúa, tỉnh đăng ký diện tích đến năm 2025 là 28.000 ha và đến năm 2030 là 46.000 ha. Đến nay, tỉnh đã thành lập 51 tổ khuyến nông cộng đồng với 562 thành viên tham gia. Đây được coi là lực lượng nòng cốt, cầu nối để hỗ trợ, hướng dẫn nông dân sản xuất theo hướng áp dụng công nghệ mới, tư vấn liên kết và kết nối thị trường, nhất là vùng chuyên canh lúa chất lượng cao. Giám đốc Hợp tác xã Thuận Tiến, xã Vĩnh Thuận Tây (Hậu Giang) Trương Phú Quốc cho biết: “Thực hiện Đề án 1 triệu héc-ta lúa, hợp tác xã triển khai với diện tích 85 ha có 45 hộ tham gia. Qua đánh giá, vụ đông xuân 2024-2025, nhờ áp dụng thiết bị bay không người lái để bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật, gieo sạ bằng máy cấy... đã giảm lượng giống 90-100 kg/ha, 20-30% phân bón và 2 lần phun thuốc bảo vệ thực vật. Với việc giảm chi phí sản xuất, giảm 20-30% lượng khí thải, năng suất lúa tăng từ 5-10%, lợi nhuận đạt 48,5 triệu đồng/ha, hiệu quả hơn nhiều so với canh tác truyền thống”.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hậu Giang, thực hiện Đề án 1 triệu héc-ta lúa, tỉnh đăng ký diện tích đến năm 2025 là 28.000 ha và đến năm 2030 là 46.000 ha. Đến nay, tỉnh đã thành lập 51 tổ khuyến nông cộng đồng với 562 thành viên tham gia. Đây được coi là lực lượng nòng cốt, cầu nối để hỗ trợ, hướng dẫn nông dân sản xuất theo hướng áp dụng công nghệ mới, tư vấn liên kết và kết nối thị trường, nhất là vùng chuyên canh lúa chất lượng cao.
Giám đốc Hợp tác xã Thuận Tiến, xã Vĩnh Thuận Tây (Hậu Giang) Trương Phú Quốc cho biết: “Thực hiện Đề án 1 triệu héc-ta lúa, hợp tác xã triển khai với diện tích 85 ha có 45 hộ tham gia. Qua đánh giá, vụ đông xuân 2024-2025, nhờ áp dụng thiết bị bay không người lái để bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật, gieo sạ bằng máy cấy... đã giảm lượng giống 90-100 kg/ha, 20-30% phân bón và 2 lần phun thuốc bảo vệ thực vật. Với việc giảm chi phí sản xuất, giảm 20-30% lượng khí thải, năng suất lúa tăng từ 5-10%, lợi nhuận đạt 48,5 triệu đồng/ha, hiệu quả hơn nhiều so với canh tác truyền thống”.